Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izin ve katkılarıyla Sabancı Topluluğu’nun desteğiyle ile başlayan Metropolis Antik Kenti kazıları 2003 yılından bu yana Sabancı Vakfı önderliğinde devam ediyor. 30 yıldır Prof. Dr. Serdar Aybek başkanlığında sürdürülen kazılarla gün yüzüne çıkarılmaya çalışılan antik kent, İzmir’in Torbalı ilçesine bağlı Yeniköy ve Özbey köyleri arasında bulunuyor. “Ana Tanrıça’nın Kenti” anlamına gelen Metropolis Antik Kenti, Torbalı’nın ilk yerleşim alanı… Kentin çevresindeki ilk yerleşim izleri ise Taş Devri’ne (Neolitik Çağ) kadar uzanıyor. 5 bin yıllık bir tarihe ev sahipliği yapan kentte yapılan kazılarda bugüne kadar Akropolis, Meclis Binası, Tiyatro, Agora, Hamam Kompleksleri, Araplıtepe’deki Bizans Kilisesi gibi birçok değerli yapının yanı sıra 11 binden fazla tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı.
‘EN NADİDE ESERLER’
Geçtiğimiz günlerde; yeni dönem kazı çalışmalarını görmek için İzmir’deydim. Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan’ın ev sahipliğinde gerçekleşen davette antik kenti, bir grup meslektaşımla Sabancı Vakfı Mütevelli Heyeti Üyesi Serra Sabancı, Kazı Başkanı Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Torbalı Meslek Yüksek Okulu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek eşliğinde gezdik. Gezi öncesi Metropolis kazılarına Sabancı Vakfı olarak 20 yıldır destek verdiklerini belirten Nevgül Bilsel Safkan şu açıklamayı yaptı: ‘‘Gerçekleştirilen kazı çalışmaları, Geç Neolitik Çağ’dan başlayarak Klasik, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine, Türk Beylikleri ve Osmanlı’ya kadar geniş bir mirasın en nadide eserlerini kültür ve tarih hazinemize kazandırdı.”
ÖMRÜNÜ ADADI
Metropolis’te üniversite yıllarından bu yana kazı çalışmalarını yürüttüğünü belirten Prof. Dr. Aybek ise adeta ömrünü adadığı antik kenti heyecanla tanıttı. Kentte balıkçılıkla ilişkili buluntuların yer aldığı dükkan, Helenistik Dönem’de MÖ 2. yüzyılda inşa edilen 4000 kişilik tiyatro, tiyatronun seyirci oturma bölümüne bitişik konumda inşa edilen ve Batı Anadolu’nun en güzel mozaik örneklerinden birine sahip olan bir konutun ziyafet salonu ve kentin en büyük alanlarından Aşağı Hamam-Palaestra Kompleksi gerçekten çok etkileyiciydi.
5 YILDA HAZIRLANDI
Bizi binlerce yıl öncesine götüren gezi sonrası kazı evine geçtik. Aybek burada 5 yılda büyük bir emekle hazırladıkları ‘Metropolis. Kent, Yaşam, İnsan’ adlı kitabın tanıtımını yaptı. Arkeolojik kazı ve araştırmalarda 30 yılı geride bırakmanın anısına Cumhuriyetimizin 100. yılı vesilesiyle kültürel mirasa bir saygı projesi olarak hazırlanan kitap, çarpıcı fotoğraflarla zenginleştirilen içeriği kadar tasarımıyla da büyük ilgi çekti. Kapak tasarımında Metropolis’in 2000 yıllık tarihine ve kahramanlıklarıyla halk tarafından iki kez onurlandırılmış Metropolisli Apollonios’un hayatına ışık tutan en önemli yazılı belgeden esinlenilmiş. Bu nedenle kapağında, tıpkı yazıtta olduğu gibi bir başlık ve bir isim yer almıyor. Aybek, 444 sayfa ve 30 bölümden oluşan kitapla ilgili; “Proje fikri, Metropolis’te farklı dönemlerde çalışmış araştırmacıların kendi uzmanlıklarıyla ilgili yazıları, yalın bir dille hazırlayarak bir araya getirme düşüncesinden doğdu. Her kesimden okuyucunun kenti ve kent yaşamını zihninde canlandırabilmesi hedeflendi. Bu projede yer almayı kabul eden ve yazılarıyla kitaba katkı sağlayan meslektaşlarıma içtenlikle teşekkür ederim. Ayrıca Metropolis’teki arkeolojik araştırmalara uzun yıllardır desteğini esirgemeyen Sayın Güler Sabancı nezdinde Sabancı Vakfı Mütevelli Heyeti’ne, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Sayın Nevgül Bilsel Safkan’a ve Sabancı Vakfı kurumsal iletişim ekibindeki tüm arkadaşlarımıza heyetimiz adına teşekkürlerimi sunmak isterim” dedi.
TARİHE BİR İZ DAHA
Kitabı, Cumhuriyetimizin 100. yılında, Metropolis antik kentinin anısına, tarihe unutulmayacak bir iz bırakmak için yayınladıklarını belirten Nevgül Bilsel Safkan da, ‘‘Bu eserde, Anadolu coğrafyasındaki farklı medeniyetlerin zenginliklerine ve insanlığın derin izlerine rastlarken; okuyucuların kitabın her sayfasında, gün yüzüne çıkan yeni bir keşfin izini sürmelerini hedefledik. Kitabın hazırlanmasında büyük emeği geçen Metropolis Kazı Başkanı Prof. Dr. Serdar Aybek ve kazı ekibi başta olmak üzere, kitaba katkı veren yazarlara ve emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” diye konuştu.
